بسمه تعالی
تاریخچه تاسیس :
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به رهبری بزرگ مرد تاریخ ، امام خمینی ( رحمةالله علیه ) ، و حاکمیت تفکر دینی در اداره ی جامعه ، نیاز به نیروی انسانی متعهد ، متدین و کارآمد در تمامی عرصـه های فرهنگی و علمی و اجتماعی مشاهده گردید.
تربیت چنین نیرو هایی ، تنها از فضاهای آموزشی بر خاسته از متن انقلاب میسر و ممکن می نمود.لذا مدرسه عالی شهید مطهری که به تولیت آیت الله امامی کاشانی بعد از انقلاب به مرکز گسترش و ترویج تفـکر اسـلام ناب محمـدی در میان جـوانان تبدیل گشته بود ، بنابر ضـرورت اصـل تربیت در سـنین نوجوانی ، پیشـنهاد تأسیس رشته ی علوم و معارف اسلامی را در سطح دوره ی متوسطه به آموزش و پرورش ارائه نمود تا از این طریق تأثیر تحولات فکری و فرهنگی انقلابی و اسلامی را به درون نظام آموزش و پرورش وارد نماید.
بر همین اساس شورای عالی آموزش و پرورش در سیصد و چهل و دومین جلسه ی خود در تاریخ ۶۳/۹/۳ اساسنامه ی رشته ی علوم و معارف اسلامی را به تصویب رساند و به مدرسه عالی شهید مطهری ابلاغ نمود.
مدرسه عالی شهید مطهری در سال ۱۳۶۴ اولین دبیرستان خود را در تهران و مشهد تأسیس کرد و به مرور به گسترش این دبیرستان ها در شهرهای مختلف اقدام نمود . در طول سالهای متمادی ، مدرسه عالی شهید مطهری سعی نموده همواره با تغییرات نظام آموزش و پرورش ، تغییرات لازم را در برنامه های خود و برنامه های رشته بوجود آورد تا آنجا که شورای عالی آموزش و پرورش در سال ۱۳۷۴ با توجه به آثار و برکات و استقبال خانواده ها و دانش آموزان از این رشته ، رشته ی علوم و معارف اسلامی را به عنوان یک رشته ی مستقل در شاخه ی نظری دوره ی متوسطه در کنار رشته ریاضی ، تجربی و انسانی به رسمیت شناخت.
با توجه به تحولات فرهنگی و اجتماعی ، سیاستگذاران مدرسه عالی شهید مطهری سعی نموده اند رشته ی علوم و معارف اسلامی را به گونه ای مدیریت نمایند تا مدارس معارف به محیطی سالم ، معنوی و علمی تبدیل گردد تا در سایه ی پربرکت آموزش معارف دینی ضمن ارائه ی آموزشهای عمومی ، دانش آموزان به گونه ای تربیت پیدا نمایند که با درک نیازهای اجتماعی و دینی و انقلابی وظیفه ی سنگین و خطیر تبلیغ حکیمانه ی دین را به دوش گیرند.
اکنون بعد از گذشت بیش از سه دهه ، می توان رشته ی علوم و معارف اسلامی را به عنوان یکی از دستاوردهای فرهنگی انقلاب اسلامی به شمار آورد که ضمن ایجاد پیوند عمیق میان تحصیلات متوسطه و علوم دینی ، فرصتی برای تعلیم و تربیت الهی دانش آموزان را فراهم نموده است تا آنان با گذراندن مواد درسی تخصصی این رشته آمادگی ادامه تحصیل در حوزه های علمیه و رشته های علوم انسانی دانشگاه ها را پیدا نمایند.
این افتخارات و آثار موجب گردید تا این رشته بارها و بارها مورد لطف و حمایت مقام معظم رهبری قرار بگیرد به طوری که در تاریخ ۲۷/۱۲/۶۸ در دیدار مسئولان مدارس علوم و معارف اسلامی شهید مطهری فرمودند: « به نظر بنده تأسیس این مدرسه به حمد الله یکی از ابتکارات بسیار خوب و خیلی مفید و راهگشا بوده است و انشاءالله ادامه پیدا کند. ».
رشته علوم و معارف اسلامی در مراکز دیگر
با رشد رشته ی علوم و معارف اسلامی و آشنایی متولیان امر فرهنگ و آموزش ،مؤسسه های فرهنگی ،آموزشی دیگری نیز به عرصه ی گسترش رشته ی علوم و معارف اسلامی وارد گشتند. اولین مؤسسه ای که در این راه قدم گذاشت سازمان دبیرستان های سپاه پاسداران انقلاب بود که در کنار مدرسه ی عالی شهید مطهری ، رشته ی علوم و معارف اسلامی را دائر نمود. ولی متأسفانه توفیق ادامه ی این راه را بیش از چند سال نداشت.
در کنار این مجموعه مؤسسه ی جامعة الزهرای قم که به عنوان یکی از حوزه های علمیه ی موفق خواهران فعالیت می نمود نیز در سال ۱۳۶۸ مدارس علوم و معارف اسلامی « هدی » را تأسیس کرد که تا کنون نیز در این امر موفق پیش می رود .
با توسعه ی مطلوب این رشته ، مؤسسات غیر انتفاعی نیز وارد این عرصه شدند و در راه گسترش رشته ی علوم و معارف اقدامات مفیدی را انجام دادند.از این مؤسسات می توان به « مؤسسه ی ثامن الحجج » ( به عنوان اولین مؤسسه ) ، مؤسسه ی پیام غدیر ، مؤسسه ی الغدیر ، مؤسسه ی کوثر ، مؤسسه ی امام صادق (علیه السلام ) در تهران و مدرسه باقرالعلوم در اصفهان اشاره نمود.
در همین راستا سازمان تبلیغات اسلامی نیز در سال ۱۳۸۱ اقدام به تأسیس مدارس علوم و معارف اسلامی صدرا نمود که در طول چند سال توانست مدارس خود را گسترش دهد وبه تعداد حدود ۱۱۰ مدرسه برساند.
در سال ۱۳۹۸ نیز مرکز مدیریت حوزه های علمیه با نظر مساعد حضرت آیت الله اعرافی با اخذ مچوز از شورای عالی آموزش و پرورش اقدام به تاسیس مدارس علوم و معارف وابسته به حوزه نمودند همچنین در طول این سالها برخی از مدارس دولتی نیز این رشته را در مراکز خود راه اندازی نموده اند
جایگاه رشته ی علوم و معارف اسلامی در میان سایر رشته ها
رشته ی علوم و معارف اسلامی امروز به عنوان یکی از چهار رشته ی شاخه نظری می باشد که دانش آموزان با گذراندن سه سال دوره ی دبیرستان موفق به اخذ دیپلم رسمی علوم و معارف اسلامی از آموزش و پرورش می گردند و در صورت ورود به پایه ی چهارم ( پیش دانشگاهی ) علوم و معارف اسلامی مدرک پیش دانشگاهی این رشته را نیز اخذ می نمایند.
دانش آموزان با توجه به شرایط علمی رشته ، ضمن گذراندن دروس عمومی دوره ی متوسطه مانند زبان ، ادبیات فارسی ،ریاضی ، جغرافیا و . . . می بایست دروس اختصاصی رشته را مانند علوم و معارف قرانی ، اخلاق ، احکام ،تاریخ اسلام، عربی ، اصول عقاید ، فقه و اصول فقه ، جریان شناسی اندیشه معاصر ، تحلیل فرهنگی، منطق و فلسفه و . . . با موفقیت پشت سر بگذارند.
با توجه به تغییرات نظام آموزشی کشور و ایجاد نظام ۳-۳-۶ جدول درسی رشته علوم و معارف نیز همچون سایر بازبینی و اصلاح گردید و در تاریخ ۱۳۹۴/۱۲/۱۰ به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید
همچنین کلیه منابع و کتب تخصصی رشته توسط دفتر تالیف کتابهای درسی متوسطه نظری تالیف جدید گردید و به چاپ رسید یکی دیگر از تغییرات بوجود آمده در نظام آموزشی جدید، ورود منابع تخصصی رشته به آزمون کنکور سراسری
( از کنکور ۱۳۹۸) بود که این کار ضمن هویت بخشی به رشته بسیاری از مشکلات دانش آموزان را در ارتباط با کنکور رفع نمود.
اهداف و سیاستها
هدف اصلی و غایی در نظام تربیت اسلامی ، پرورش و شکوفایی استعدادهای انسانی جهت نیل به تقرب پروردگار است. مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای هدف اصلی رشته ی علوم و معارف اسلامی را اینگونه تبیین فرمودند که می بایست این رشته وظیفه ی تربیت افرادی را به عهده بگیرد که توانایی تبلیغ و تبیین حکیمانه دین را داشته باشند.
بر همین اساس اهداف زیر برای نیل به هدف بالا مد نظر می باشد :
۱٫ تخلق به فضائل اخلاقی و معنوی
۲٫ آشنایی عمومی با علوم و معارف اسلامی
۳٫ کسب توانایی های علمی و تربیتی برای ادامه ی تحصیل در حوزه و دانشگاه
۴٫ کسب توانایی جهت فعالیت در امور فرهنگی و تبلیغی
۵٫ ایجاد مصونیت اعتقادی و اخلاقی در برابر فتنه های دشمنان
۶٫ ایجاد نشاط روحی و بالندگی فکری همراه با آشنایی به شرایط و مقتضیات زمان
سیاست های رشته ی علوم و معارف اسلامی
برای رسیدن به اهداف مذکور سیاست های زیر در رشته ی علوم و معارف اسلامی می تواند مد نظر باشد :
۱٫ بهره گیری از کادر مدیریتی و اساتید کارآمد متخصص ، خوشنام ، با تقوا ، مهذب و خود ساخته
۲٫ پذیرش دانش آموزان مستعد از میان خانواده های مؤمن ، معتقد به انقلاب و ولایت فقیه
۳٫ ایجاد و تقویت انس با قرآن کریم
۴٫ ایجاد انس و آشنایی کامل با سیره ی پیامبر و ائمه ی اطهار ( علیهم السلام )
۵٫ استفاده از شیوه ها و روشهای نوین آموزشی
۶٫ تقویت تعامل مفید و سازنده با شخصیت های برجسته ی اخلاقی ، مذهبی ، حوزوی و فرهنگی
۷٫ نظارت و ارزیابی مستمر جهت بالندگی مدارس
۸٫ ایجاد محیطی آرام و معنوی و صمیمی در دبیرستان
۹٫ اهتمام به حفظ شادابی و نشاط دانش آموزان با بهره گیری از تفریحات سالم
۱۰٫ ارائه آموزش های لازم در ارتباط با تکنولوژی های روز و رسانه ای